“Her çatlak yeni bir yaşamın habercisi değildir”

ADANA-Dünyanın en önemli deprem kuşaklarından birisi üzerinde bulunan Türkiye’de ülke topraklarının yüzde 98’i deprem riski altında. Ülkemizde deprem tehlikesi olan iller arasında ise  Adana ikinci ve üçüncü derecede risk altında olan bir kent.  100 YILDA 100 BİN CAN VERDİK Anadolu’da 1900’lü yılların başından günümüze kadar olan zaman içinde 30’a yakın büyük ölçekli deprem meydana geldi. Resmi kayıtlara göre bu depremlerde 100 bin civarında insanımız yaşamını yitirdi.  YIKICI ETKİYE ÇARE VAR  Bir doğa olayı olan depremin yıkıcı etkisini azaltmanın çaresi olmasına rağmen yeterli önlem alınmadığı da bir gerçek. TMMOB’a bağlı İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) bu konuda bilgilendirici bir kitapçıkla deprem konusunda vatandaşların bilinçlenmesini sağlıyor.  İnsan hayatının her şeyden değerli olduğu vurgulanan İMO kitapçığında “Her çatlak yeni bir yaşamın habercisi değildir, önlem alınmazsa bazıları felakete dönüşebilir” yazılı kapağıyla  vatandaşın bilgilendirildiği kitapçıkta deprem ve konut güvenliği konusunda A’dan Z’ye her şey var.  Bu kitaptaki önemli bir vurgu ise şu: İnsan hayatı, siyasetçilerin oy kaygısına, sermayenin kar hırsına, niteliksiz mühendislik hizmetine, denetimsizliğe terk edilemez.  İşte detaylar: EVİN DEPREME DAYANIKLI OLUP OLMADIĞINI NASIL ANLARSINIZ? “Binanızın incelenmesi, İnşaat Mühendisleri Odası tarafından belgelendirilmiş bir inşaat mühendisi tarafından yapılmalıdır. Mühendis, yapının oturduğu temel sistemini, taşıyıcının tasarlanmasının yeterli olup olmadığını, kaliteli malzeme kullanılıp kullanılmadığını, taşıyıcı betonarme elemanlarında çatlak olup olmadığırı inceler. Performans analizi yaparak depremde zarar görüp görmeyeceğini belirler ve gerek görürse taşıyıcı elemanları güçlendirir.  DEPREMDE HASAR GÖRMEYEN BİNA DEPREME DAYANIKLI MIDIR?  Depremlerde yapı hasarını etkileyen bir çok neden vardır. Bu nedenle bir inşaat mühendisi tarafından yapı incelenmeden bu soruya ‘evet’ demek mümkün değildir.  KOLON VE KİRİŞLERİ KESMEYİN Betonarme yapılarda perde, kolan, kiriş kesilmemeli, kırılmamalı. Duvar yerlerini değiştirmek de deprem durumunda olumsuzluk nedeni olabilmektedir.  ÇOK DEMİR KULLANILMIŞ BİNA SAĞLAM MIDIR?  Betonarme yapılarda demirin çok kullanılması değil, yeterli ve doğru kullanılması önemlidir. Demir, olması gereken yerde ve şekilde betonarme projesine uygun, iyi işçilikle yerleştirilmediği takdirde deprem açısından risklidir.  DEPREM AÇISINDAN TEK KATLI MI ÇİFT KATLI BİNALAR MI GÜVENLİ?  Yapılardaki kat sayılarının deprem güvenliği ile ilgisi yoktur. Deprem yönetmeliğine uygun inşa edilmemiş, denetimsiz yapılar kat sayısı ne olursa olsun yüksek derecede hasar görme  riskine sahiptir.  DEPREM GÜVENLİĞİ AÇISINDAN EN UYGUN TEMEL TİPİ HANGİSİDİR?  Önemli olan binanın türüne ve zemin özelliklerine uygun temel tasarlanmasıdır. Temel tiplerinin birbirlerine göre üstünlükleri söz konusu değildir.  DEPREM ANINDA YAPILMASI GEREKENLER NELERDİR?  İçerdeyseniz sakin olun, pencerelerden uzak durun, düşebilecek eşyalardan uzak bir iç duvar dibinde çök, kapan, tutun hareketini yapın, cenin pozisyonu alın. Dışardaysınız, bina, duvar, ağaç, direk, tabela veya düşebilecek cisimlerden uzak durun. Hareket eden bir araçta yolcuysanız, araç tamamen durana kadar koltuğunuzda kalın. Köprü, altgeçit, elektrik telleri, traifk ışıklarına uzuk bir yerde aracın durmasını isteyin. Araç kullanıyorsanız, elektrik teller, köprü ve viyadüklerden uzak bir yerde aracınızı sağa çekip motoru kapatın. Emniyet şeridine girmeyin. Deprem durana kadar aracı terketmeyin. Bilgilenmek için radyonuzu açın.   Enkaz altındaysanız, hiç bir şekilde ateş yakmayın. Rastgele haret etmeyin, toz çıkarmayın, ağzınızı elinizle veya bir mendille kapatın. İlerleyen saatlerde borulara veya duvarlara bir cisimle vurun ki yeriniz belli olsun. Varsa düdük ve el feneri de kullanabilirsiniz. Rastgele bağırmayın, çünkü tehlikeli miktarda toz yutabilir, enerji kaybeder, sesiniz kısılabilir.  DEPREM SONRASINDA YAPILMASI GEREKENLER Gaz kokusu varsa vanayı kapatın, kibrit, çakmak kullanmayın. Elektrik düğmelerini çevirmeyin. Binayı terk edin. Dökülen tehlikeli maddeleri temizleyin. Kırılan camlara dikkat edin. Yaralanmaları kontrol edin. Tüm tesisatları kontrol edin.