Asgari ücret eriyor

Raporda, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun yapısından önce ‘kural’ olması gerektiği belirtilerek, “Evrensel standartlara uygun olarak asgari ücret sadece işçinin kendisi için değil, bakmakla yükümlü oldukları da (hanehalkı veya ailesi) göz önüne alınarak, asgari ihtiyaçları dikkate alınarak hesaplanmalıdır. Bu hüküm mevzuata yazılmalıdır. Asgari ücret; genel ücret düzeyi ve ülke ekonomisindeki büyümeye bağlı olarak toplu pazarlıkla saptanmalıdır” denildi.
DİSK-AR’ın, raporunda öne çıkan bulgular özetle şöyle sıralandı:
“Komisyon yapısından önce kural gereklidir. Asgari ücretin tespitinde bu iki kural temel olmalıdır:
Evrensel standartlara uygun olarak asgari ücret sadece işçinin kendisi için değil, bakmakla yükümlü oldukları da (hanehalkı veya ailesi) göz önüne alınarak, asgari ihtiyaçları dikkate alınarak hesaplanmalıdır. Bu hüküm mevzuata yazılmalıdır.
Asgari ücret; genel ücret düzeyi ve ülke ekonomisindeki büyümeye bağlı olarak toplu pazarlıkla saptanmalıdır.
Asgari ücret değil toplu sözleşme kapsamı genişletilmelidir.
Asgari ücret değil toplu pazarlık: TİS kapsamındaki işçilerin aylık brüt ortalama ücretleri TİS kapsamında olmayan işçilerden yüzde 40 daha fazladır.
Asgari ücret eriyor: Asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı geriliyor. 1974’te kişi başına GSYH’nin yüzde 80,6’sı düzeyinde olan brüt asgari ücret, 2025’te kişi başına gelirin yüzde 43,6’sına düştü.
Asgari ücret enflasyonun altında ezildi: 2025’te asgari ücretin yıllık alım gücü kaybı 50 bin TL’yi aştı.
Asgari ücret açlık ve yoksulluk sınırının altında kaldı. 2024 Ocak ayından 2025 sonuna 24 ay boyunca asgari ücret yalnızca 4 ay açlık sınırının üzerinde oldu.
Asgari ücret altın karşısında da eriyor: Asgari ücretli 2005’ten bu yana 22 Cumhuriyet altını kaybetti!
Türkiye’de işçilerin yarısı asgari ücretli!
Kayıtdışı işçilerin yaklaşık yarısı asgari ücretin altında ücrete mahkum!
Kadın işçilerin çok büyük bir bölümü asgari ücret civarında ücretlerle çalışıyor. Asgari ücret ve altında ücret alanların oranı genelde yüzde 46,7 iken kadınlarda bu oran yüzde 60,1’dir.
Asgari ücret ile diğer emek gelirleri arasındaki makas kapanıyor. 2002 ve 2025 yılları arasında net asgari ücrette parasal (nominal) artış 119,9 kat olarak gerçekleşti. Aynı dönemde ortalama memur maaşı 98,2 kat, en düşük işçi emekli aylığı 71,6 kat arttı. Böylece asgari ücret dışındaki emek gelirlerinin asgari ücrete oranı geriledi.
Asgari ücret enflasyonun sebebi değil! Türkiye’de asgari ücrete bazı yıllarda resmi enflasyonun oldukça üzerinde reel artışlar yapıldı (2016, 2019 ve 2023 gibi). Ancak bu durum enflasyonu tetiklemedi.
Asgari ücret artışı istihdamı düşürmedi! Asgari ücretin yıllık ortalama artışı ile yıllık işsizlik ve istihdam oranları arasında iddia edilen bir ilişki bulunmuyor.
Bölgesel asgari ücret çözüm değil! Türkiye’de bölgesel asgari ücret 1951-1974 arasında uygulandı ve 1974’te terk edildi. Bölgesel asgari ücret konusu 50 yıl önce vazgeçilen bir uygulamadır.
Verimlilik artışı asgari ücrete yansımıyor! Asgari ücretin -ulusal düzeyde verimlilik artışının bir ölçüsü olarak kabul edilebilecek olan- Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ya oranı düşmektedir.
Türkiye, Avrupa’nın en düşük asgari ücretli ülkelerinden! 2015’te Avrupa’da Türkiye’den avro cinsinden düşük asgari ücreti olan 14 ülke varken, 2025 yılında sadece 2 ülke vardır.
AB ülkeleri: TİS kapsamı yükseldikçe asgari ücretli oranı geriliyor. AB ülkelerinde asgari ücret kapsamının düşük, Türkiye’de ise çok yüksek olmasının asıl nedeni AB ülkelerinde sendikalaşma ve teşmil uygulamaları nedeniyle toplu iş sözleşmesi kapsamının yüksek olmasıdır.
Asgari ücrette vergi istisnası çalışanlar aleyhine uygulanıyor. Asgari ücret vergi istisnasının matrahtan indirim şeklinde değil de vergiden indirim yoluyla uygulanması çalışanları mağdur etmekte ve daha çok vergi ödemelerine yol açmaktadır.
2000’de gelir vergisi ilk dilimi asgari ücretin 22 katıyken 2025’te 6,1 katına geriledi.
İşçilere sağlanan SGK prim desteği işçilere de sağlanmalıdır! 2008’den itibaren SGK işveren prim payının bir kısmı bütçeden karşılanmaktadır. 2010’da 3,8 milyar TL olan destek, 2024’te 267,8 milyar TL’ye, 2025’in ilk on ayında ise 207,6 milyar TL’ye ulaşmıştır”