Karbon ayak izi nedir çok kısa?
Karbon ayak izi ne anlama geliyor? Karbon ayak izi gündelik hayattaki faaliyetlerimiz ve
tüketimlerimizle atmosfere yayılan karbondioksit gazı dahil tüm sera gazlarının (CO2) ton
eşdeğeri cinsinden miktarını ifade ediyor. Daha basit bir dille doğaya verdiğimiz tahribatın
sayısal karşılığı da denebilir.
Karbon ayak izi neden tehlikeli?
Karbon ayak izi, sera gazı emisyonlarının artması sonucunda: Asidik yağmurların
oluşumunun artması, Küresel ısınma sürecinin kısalması, İklim değişikliği gibi önemli
zararlara neden olmaktadır.
Karbon ayak izini kim buldu?
1990'lı yılların başında sürdürülebilirlik savunucusu Mathis Wackernagel ve ekolojist William
Rees tarafından tanımlanan ekolojik ayak izi, ekolojik sürdürülebilirliği ölçen bir doğal
kaynak hesaplama aracıdır.
Karbon ayak izi nedir, nasıl azaltılır?
Bireyin karbon ayak izini azaltmak, aynı zamanda ikinci el giysiler kullanmak ve çevre dostu
tekstil markalarını seçmek demektir. Kağıt tüketimini azaltmak ve geri dönüştürülmüş kağıt
veya karton kullanmak da önemlidir. Genel olarak, bir ürün ne kadar uzun süre kullanılırsa
çevre için o kadar iyidir.
Karbon ayak izi ne zaman zorunlu hale gelecek?
AB 23 Ekim 2023 ile 31 Aralık 2025 tarihleri arasını ithalatçıların karbon ayak izini
raporlama yükümlülüğü olan bir geçiş dönemi olarak öngörüyor, 1 Ocak 2026'dan itibaren
ise Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması tam anlamıyla çalışmaya başlayacak ve
firmalar eğer kendi ülkelerinde karbon vergisi ödemiyorlarsa burada ödeyecekler .
Bir insanın karbon ayak izi kaç olmalı?
Amerika Birleşik Devletleri'nde bir kişi için ortalama karbon ayak izi, dünyadaki en yüksek
oranlardan biri olan 16 tondur. Küresel olarak, ortalama karbon ayak izi 4 tona yakındır.
Karbon ayak izi(sera gazı emisyonu) insan faaliyetlerinin , şirketlerin, binaların ve şehirlerin
karbon emisyonlarını daha doğru bir şekilde hesaplamasını ve iyileştirme alanlarını
belirlemesini sağlayan bir değerlendirme ve raporlama metodolojisidir.
Karbon ayak izi, karbon emisyonlarını azaltma çabasıyla takip etmek isteyen şirketler için
bilinen en iyi uygulamadır. Doğru izleme ve raporlama şirketlere değişikliklerin nerede
yapılabileceğini ve etkinin en aza indirilebileceğini göstererek net sıfır hedeflerine
ulaşmalarına yardımcı olur.
Enerji kullanımı, milyonlarca insanı yoksulluktan kurtaran ve dünya genelinde milyarlarca
insanın yaşam kalitesini iyileştiren ekonomik büyümeyi yönlendiriyor. Ve yine de, dünyanın
yarısı hala günde 7 dolardan az bir parayla yaşıyor. Gezegenin %80’inden fazlası,
sanayileşmiş dünyanın her gün yaşadığı türden bir refaha doğru çabalayan gelişmekte olan
ülkelerde yaşıyor. Büyüme devam etmelidir. Çünkü herkes daha iyi bir yaşam için fırsatları
hak ediyor. Ancak hayatları iyileştiren büyüme gezegenimizi de zorlamaktadır ve
zamanımızın temel zorluğu olan karbon salımını ortaya koymaktadır. İnsanların ihtiyaçlarını
gezegenin ihtiyaçlarıyla nasıl dengeleyebiliriz sorusu değerlidir. İnsanlığın en büyük
zorluklarını çözmek ve gerçekçi, istikrarlı, kapsayıcı inovasyonun gücü sera gazlarına yön
verecektir.
Petrol ve gazdan kimyasallara, çeliğe ve çimentoya kadar azaltılması zor endüstrilerde
emisyonları düşürmede hayati önem taşıyabilecek karbon yakalama ve depolama gibi
teknolojilere yatırım yapılmalıdır.
Bir karbon dengeleme projesi doğrulandıysa, bunun; atmosferden karbon emisyonlarını
önlediği veya ortadan kaldırdığı kanıtlanmış demektir. Kaldırılan veya önlenen her metrik
ton (1000 kg) emisyon, bir karbon kredisi olarak talep edilebilir. İşletmeler, emisyonlarını
azaltmak için Doğrulanmış Karbon Birimleri adı verilen karbon kredileri satın alırlar.
Daha fazla azaltılamayan ürün ve hizmetlerin üretiminden kaynaklanan CO2 (karbondioksit)
emisyonlarının sorumluluğu, CO2 sertifikalarının akredite olmuş kurumlardan satın alınması
yoluyla üstlenilebilir. Bu amaçla, CO2 sertifikaları uygun miktarda satılır ve daha sonra geri
çekilir. Bu geri çekilme, sertifika sahibinin iklim korumasına katkıda bulunduğunu
doğrulanabilir şekilde teyit eder.
Karbon ayak izi, eylemlerimiz sonucu oluşan sera gazlarının (karbondioksit ve metan dahil)
toplam miktarıdır. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bir kişinin ortalama karbon ayak izi 16
tondur ve bu dünyadaki en yüksek oranlardan biridir. Küresel olarak, ortalama karbon ayak
izi 4 tona yakındır. Küresel sıcaklıklarda 2 °C’ lik bir artıştan kaçınmak ve en iyi şansa sahip
olmak için, yıllık ortalama küresel karbon ayak izinin 2050 yılına kadar 2 tonun altına
düşmesi gerekir. Bireysel karbon ayak izlerini 16 tondan 2 tona düşürmek bir gecede
gerçekleşmez! Daha az et yemek, daha az aktarmalı uçuş yapmak ve kıyafetlerimizi asarak
kurutmak gibi eylemlerimizde küçük değişiklikler yaparak büyük bir fark yaratmaya
başlayabiliriz.
Şüphesiz, sorumlu tüketim en büyük müttefiklerimizden biridir, ancak karbon ayak izimizi
azaltmak için yapabileceğimiz daha çok şey var. İşte günlük hayatımızda
uygulayabileceğimiz ve azaltabileceğimiz birkaç ipucu:
Yerel mevsimlik, yakınlık veya sıfır mil ürünleri tüketerek, gıda ürünlerinin soğutulması veya
taşınmasından kaynaklanan CO2 emisyonlarını azaltmaya yardımcı oluyoruz.
Yüksek enerji verimliliğinde yeni nesil cihazlar giderek daha sürdürülebilir ve verimli hale
geliyor. Ayrıca, satın alacağınız cihazın etiketini kontrol etmek, değer zinciri boyunca
sürdürülebilirlik standartlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını bilmek için önemlidir.
Kullanmadığımız elektronik cihazların fişini çekerek evde enerji tasarrufu yapmayı
deneyebiliriz. Ayrıca, sıcaklığı 18°C ile 23°C arasında tutarsak, ısıtmadan tasarruf ederiz.
Benzer şekilde, elektrik faturamızdan tasarruf etmek için gün içinde doğal ışıktan en iyi
şekilde yararlanmalıyız. Sabunlanırken veya dişlerimizi fırçalarken musluğu kapatarak da
yüzlerce litre su tasarrufu sağlayabiliriz.
Toplu taşımayı veya bisiklet, elektrikli scooter gibi diğer çözümleri kullanmak, karbon ayak
izinin azaltılmasına katkı sağlarken, şehirlerde hareketliliği artırıyor ve vatandaşların yaşam
kalitesi endeksini yükseltiyor. Ayrıca araç paylaşımı gibi diğer sürdürülebilir mobilite
alternatifleri, trafik sıkışıklığının azalmasına ve özel araç bakım maliyetlerinden tasarruf
edilmesine yardımcı oluyor.
Şirketler ve kuruluşlar, günlük operasyonlarında ve ürün yaşam döngüsü yönetiminde, her
zaman daha büyük etki yaratan eylemlere öncelik vererek ve karbon ayak izini azaltma
kültürü oluşturan yönergeleri tanıtarak karbon ayak izlerini azaltmayı amaçlayan önlemleri
de hayata geçirebilirler.
Üretim süreçlerinin ve operasyonel mükemmelliğin iyileştirilmesi, yalnızca enerjinin daha iyi
kullanılmasını ve bunun sonucunda emisyonların azaltılmasını değil, aynı zamanda
ekipmanların daha iyi bakımını, daha az arızayı ve daha iyi güvenliği de beraberinde getirir.
Günümüzde enerji karışımının evrimi, şirketlerin yönetim ve süreçlerine farklı yenilenebilir
enerji türlerini uygulamalarına olanak tanır. Bireysel ihtiyaçlara, konuma ve talebe göre
seçilebilecek çok çeşitli yenilenebilir enerji kaynakları vardır.
Günümüzde bulut depolama sistemlerindeki bilgi ve malzeme akışını kolaylaştıran diğer
yeni nesil teknoloji çözümlerindeki gelişmeler sayesinde kağıt ve diğer fiziksel materyal
kaynaklarına eskisi kadar güvenmek zorunda değiliz.
Döngüsel ekonominin çok çeşitli faydaları vardır. Çevreyi korur, CO2 emisyonlarını azaltır
ve doğal kaynakların tüketimini en aza indirir. Örneğin ters lojistik (son kullanıcıdan üreticiye
nakliye) veya atıkların yeniden kullanımı gibi üretim modellerini teşvik ederek yerel
ekonomiye fayda sağlar. Ayrıca iş yaratır ve daha yenilikçi ve rekabetçi bir endüstriyel
modelin gelişmesini teşvik eder.